Święty Mikołaj: żywot, legendy, kult, modlitwy

Żywot świętego Mikołaja z Miry

Życie świętego Mikołaja nie jest dobrze udokumentowane, a opowieści o nim łatwo mieszają fakty historyczne z elementami legendarnymi. Oto najważniejsze wydarzenia, które tradycja przypisuje jego życiu. Mikołaj z Miry urodził się około 270 roku w Patarze w Azji Mniejszej, w chrześcijańskiej rodzinie. Jego matka była siostrą Mikołaja Starszego, biskupa Miry, który wywarł na chłopcu duży wpływ. Już jako dziecko Mikołaj odznaczał się wielką pobożnością, a ponieważ odziedziczył w młodym wieku znaczny majątek, wykorzystywał go, aby czynić dzieła miłosierdzia.

Mikołaj został wyświęcony na kapłana przez swojego wuja, a następnie został przełożonym klasztoru Syjon w pobliżu Miry. Po śmierci wuja, mimo jego sprzeciwu, wybrano go na biskupa Miry. Natychmiast z oddaniem podjął swoją misję, starając się prowadzić powierzony sobie lud zgodnie z nauką Kościoła i wspierać go w trudnych chwilach. Sam trafił do więzienia podczas prześladowań za Dioklecjana, lecz został uwolniony za panowania Konstantyna. Biskup Mikołaj wziął udział w soborze nicejskim w 325 roku, gdzie sprzeciwiał się arianizmowi. Zdecydowanie zwalczał bałwochwalstwo i herezje. Zmarł około 350 roku, a jego grób w Mirze szybko stał się miejscem pielgrzymek - po jego śmierci miała z niego wypływać cudowna woda.

Gdy Turcy podbili Mirę w XI wieku, jego relikwie przeniesiono do Bari we Włoszech, gdzie zaczęto otaczać je wielką czcią, a kult świętego Mikołaja szybko rozwinął się na Zachodzie. Co roku do jego grobu odbywa się ekumeniczna pielgrzymka, gromadząca katolików i prawosławnych.

Świętemu Mikołajowi przypisuje się wiele cudów, które często przedstawiano w malarstwie. Jednym z najczęściej malowanych przez artystów jest cud trzech oficerów cesarza Konstantyna, którzy popadli w niełaskę i groziła im śmierć. Błagali Boga, by posłał im biskupa Mikołaja, którego wcześniej spotkali. Mikołaj ukazał się cesarzowi we śnie, a ten, uznawszy niewinność oficerów, uwolnił ich.

Odkryj więcej żywotów świętych na Hozanie.

Legenda świętego Mikołaja

W XII wieku pewien truwer opowiedział w formie poetyckiej słynną historię o trzech dzieciach ocalonych przez świętego Mikołaja. Legenda ta mówi, że trzech chłopców szukało schronienia u pewnego rzeźnika, który - będąc człowiekiem okrutnym - zabił ich i zamknął w beczce. Święty Mikołaj, jadąc na ośle, przybył i wskrzesił trójkę dzieci. Opowieść o „trzech maluczkich, co poszli w pole zbierać kłosy” głęboko zapadła w świadomość ludu i dała początek licznym pieśniom ludowym.

Kult i tradycje związane ze świętym Mikołajem

Święty otoczony wielką czcią

Od XI wieku kult świętego Mikołaja, już wcześniej szeroko rozpowszechniony na Wschodzie, zaczął dynamicznie rozwijać się na Zachodzie, zwłaszcza we Włoszech, w Niemczech, w Niderlandach, w Alzacji i Lotaryngii. Do dziś towarzyszy mu wiele tradycji.

Ze względu na liczne cuda przypisywane świętemu, wiele grup zawodowych obrało go za swojego patrona. Cud uciszenia burzy sprawił, że stał się patronem marynarzy, przewoźników, rybaków, podróżnych i pielgrzymów. Cud uwolnienia trzech niesłusznie oskarżonych oficerów sprawił, że jest patronem osób niesprawiedliwie sądzonych. Na Wschodzie jest patronem Rosjan. Jest także opiekunem panien na wydaniu, gdyż - według jednej z legend - miał podarować posag trzem córkom ubogiego sąsiada.

Święty Mikołaj, patron dzieci i uczniów

Historia o trzech dzieciach wskrzeszonych przez świętego Mikołaja uczyniła go opiekunem dzieci i uczniów. Jego święto, 6 grudnia, obchodzone jest wyjątkowo uroczyście w Niderlandach i okolicznych regionach. W Holandii, w przeddzień święta, 5 grudnia, dzieci stawiają buty przy kominku, aby otrzymać słodycze. Wystawiają także na zewnątrz marchewkę dla osła świętego Mikołaja. W Anglii natomiast św. Mikołaj jest patronem ministrantów. W Polsce jeszcze przetrwałą tradycja, według której dzieci dostają prezenty 6 grudnia. Jednak tradycja ta coraz częściej jest zastępowana obdarowywaniem prezentami na Boże Narodzenie.

W wielu dziecięcych opowieściach opartych na tej legendzie dobry święty Mikołaj ukazywany jest w czerwonym stroju biskupa, z mitrą na głowie, pastorałem w ręku i niosący prezenty. W niektórych tradycjach za świętym Mikołajem podąża zła postać, strasząca dzieci, które były niegrzeczne. Między innymi we Francji, tradycja głosi, że tuż za nim podąża „ le père Fouettard” - inaczej dziadek do bicia - brodaty postrach z rózgą.

Święty Mikołaj - pierwowzór czerwonego dziadka, który przynosi prezenty w Boże Narodzenie?

Dopiero w XIX wieku w Stanach Zjednoczonych pojawiła się postać współczesnego Mikołaja z brodą i czerwonym strojem (Santa Claus). W dużej mierze inspirowany jest on osobą świętego Mikołaja - przejął kolor jego stroju, zwyczaj obdarowywania i bliskość okresu Bożego Narodzenia. Jednak odebrano mu wszelkie cechy świętości, pozostawiając jedynie obraz dobrotliwego, pulchnego staruszka. Podobnie zapomniano o cudach, które rozsławiły prawdziwego świętego Mikołaja.

Modlitwy do świętego Mikołaja

Modlitwa o wstawiennictwo świętego Mikołaja

"Święty Mikołaju, Ciebie Bóg obdarzył wielkim przywilejem wspomagania ludzi. Wielu zwracającym się do Ciebie z różnymi kłopotami udzielałeś pomocy. Uciekamy się do Ciebie i błagamy o pomoc w tych sprawach, które pragniemy Ci przedstawić...

Sławny w chrześcijańskim gronie, Mikołaju, nasz Patronie! Za Twój przykład miłosierdzia, przyjmij od nas dziękczynienia. Mikołaju, nasz Patronie, zawsze stawaj nam w obronie, a swoimi modlitwami, Boga prosić racz za nami!

Uproś i Bogarodzicę, Maryję, czystą Dziewicę, by za nami się wstawiała, Syna swego ubłagała.

Boże, w świętych swych chwalebny, co ich zsyłasz w czas potrzebny, daj niech dojdziem przez Mikołaja, gdzie wieczysta Twoja chwała.

Ojcze nasz..., Zdrowaś Maryjo..., Chwała Ojcu...

Miłosierny Ojcze Niebieski, dziękujemy łaskawości Twojej za to, że świętego Mikołaja naznaczyłeś nam jako Patrona i Opiekuna.

Racz nas przez całe życie prowadzić drogą Twoich przykazań. Spraw, abyśmy ubogaceni Twoją łaską doszli do niebios bram z pełnymi naręczami dobrych uczynków. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen."

Modlitwa za dzieci do świętego Mikołaja

"Najświętszy Ojcze i Biskupie Mikołaju, Ty uczysz nas dobroci i pokory Chrystusa - naszego Boga. Przedstawiasz Mu nasze modlitwy, błagania i pieśni wdzięczności. Przez swoje życie uczysz nas, jak być prawdziwym uczniem Chrystusa głosząc prawdę Bożą i postępując z nami z łagodnością i współczuciem - uniezależnienie od naszego ubóstwa czy bogactwa. Nieustannie przez swoją modlitwę jesteś tym, który chroni dzieci i inspiruje do dobra i piękna.

W tym dniu i godzinie prosimy Cię za dzieci całego świata, te które znają Boga i te, któe go jeszcze nie poznały - szczególnie za dzieci (...). Prosimy Cię również za naszych biskupów (...), kapłanów (...), diakonów (...), chrzestnych (...) i za wszystkich naszych braci i siostry w wierze. Także prosimy Cię za tych, którzy spoczęli w wierze - szczególnie na zmarłych z naszej rodziny (...) - i za zmarłych całego świata. 

Święty Ojcze Mikołaju wychwalaj i módl się z nami do Ojca, Syna i Ducha Świętego - Boga Jedynego, przez wszystkie wieki wieków, Amen."

5 rzeczy, które warto zapamiętać o świętym Mikołaju

• Święty Mikołaj, zwany także Mikołajem z Miry, był kapłanem i przełożonym klasztoru Syjon w III wieku.
• Według legendy święty Mikołaj wskrzesił troje dzieci zamordowanych przez okrutnego rzeźnika.
• Świętego Mikołaja szczególnie prosimy o opiekę nad dziećmi.
• Jego wspomnienie obchodzone jest 6 grudnia.
• Święty Mikołaj jest patronem dzieci i uczniów.