Bernard de Fontaines przychodzi na świat w 1090 roku w zamku de Fontaine-les-Dijon, w arystokratycznej burgundzkiej rodzinie, jako trzecie z siedmiorga dzieci. Jego matka jest bardzo pobożna, już w ciąży doświadcza objawienia, w którym ukazuje jej się wyjątkowe powołanie jej trzeciego dziecka. Rzeczywiście, mały Bernard szybko zaczyna kontemplację. Studiował u Kanoników świętego Vorlesa gdzie odkryte zostają jego wyjątkowe zdolności i zamiłowanie do czytania Pisma Świętego. Pewnej nocy Bożego Narodzenia, Bernardowi śni się Dzieciątko Jezus, które prosi o łaskę zachowania czystości. Wyrasta na przystojnego blondyna, a jego rodzina ma wobec niego ambitne plany. Po śmierci jego ojca, Bernard porzuca swoją przyszłość rycerza i wykazuje pragnienie rozpoczęcia surowego życia ascetycznego i modlitewnego.
W 1112 roku nic nikomu nie mówiąc, Bernard udaje się do Citeaux, by zostać mnichem. Jego rodzina próbuje nakłonić go do powrotu, młodzieniec zgadza się na to na kilka miesięcy po to, by głosić wokół siebie cysterski ideał życia. Ma taką charyzmę, że kiedy powraca do opactwa, podąża za nim około trzydziestu towarzyszy, w tym czterech z jego braci. Trzy lata po rozpoczęciu życia duchowego, Bernard zakłada opactwo Clairvaux poświęcone Maryi Pannie. Bernard sprawuje obowiązki opata przez 38 lat, odmawiając honorów i możliwości, które się przed nim otwierają. Wraz z innymi opatami, zreformował macierzystą regułę zakonną.
Z wielką stanowczością, czasem nawet surowością, Bernard nieustannie broni prawdy, nawet jeśli oznacza to konfrontację z wielkimi teologami lub mylną opinią publiczną. Szczególnie stanowczo sprzeciwi się myśli Abelarda, w której widzi zagrożenie i herezję. Ten ostatni uważa wiarę za zwykłą opinię, a rozum za wszechmocny. Bernard mówi o nim: „Fałszywy katolik jest bardziej zgubny niż zdeklarowany bezbożnik”. Duchowość świętego Bernarda skupia się na całkowitym poddaniu się Woli Bożej i Pismu Świętemu. Pokornie uznając swoje słabości i wady, Bernard zawierza je Najświętszej Maryi Pannie.
Bernard potrafi poruszać serca poprzez solidne i głębokie nauki. Szybko zauważono jego talent do perswazji, naturalną charyzmę i jest często wzywany do wszelkiego rodzaju problemów, mediacji i rozwiązywania konfliktów. Tym sposobem zaczyna podróżować po Europie, udzielając się w sprawach politycznych i religijnych: działał na rzecz jedności Kościoła, relacji z papiestwem, a także wywierał znaczący wpływ polityczny. Z natury skłonny do kontemplacji, Bernard zostaje kaznodzieją z miłości do Boga. Sam mówił, że wolałby umrzeć niż mówić publicznie. Na prośbę papieża Eugeniusza III, rozpoczyna działalność mającą na celu zorganizowanie drugiej krucjaty.
Bernard otrzymał dar czynienia cudów. Jednak ze względu na to, jak bardzo pochłonięty jest przez kontemplację, nigdy z niego nie korzysta. Mawia, że te cuda nie są w żaden sposób z nim powiązane. Po długim życiu poświęconym służbie Chrystusowi na każdym polu Bernard umiera w 115 roku.
Zostaje kanonizowany zaledwie 21 lat po śmierci, 18. stycznia 1174 roku przez papieża Aleksandra III i wspominany jest 20. sierpnia. W 1830 roku Pius VIII ogłasza go Doktorem Kościoła.
Odkryj życie i twórczość licznych innych świętych na Hozana.
Życie świętego Bernarda mocno przeplata się z historią jego epoki. Pisarz Ernest Hello słusznie mówi, że „Niemożliwe jest spisanie historii własnego życia bez opisania tej całego świata za naszego życia. Aby trochę wyobrazić sobie świętego Bernarda, należy zakwestionować wszystko, księgi i pola bitwy, pałace i króli, rady, ludy i kaplice, w których modlili się mnisi”. Święty Bernard jest postacią doskonale reprezentującą epokę, w której przyszło mu żyć. XII wiek naznaczony był wielkimi przewrotami w wielu dziedzinach: filozofii, poezji, transformacjach ekonomicznych i społecznych, początkach urbanizmu, pojawieniu się handlu, ustanowieniu monarchii wraz z jej centralizacją wobec feudalnej szlachty, dochodzi również do starć między Państwem a Kościołem, narodzin herezji, początków krucjat, które otwierają Europe na Wschód. Ze względu na ten kontekst, święty Bernard był często wzywany do pomocy ze względu na swoją potężną wiarę, potencjał intelektualny i talent oratorski. Odegrał przodującą rolę w prowadzeniu spraw kościelnych i państwowych oraz przyczynił się do ukształtowania Europy Zachodniej i Kościoła XII wieku. Jego główną motywacją zawsze pozostawała ochrona interesów Boga.
Społeczność w Citeaux rozrosła się w niesamowitym tempie, prowadząc do założenia czterech nowych klasztorów — filii. Święty Bernard osobiście zakłada Clairvaux, trzecią filię Citeaux w 1115 roku. Niedługo potem to Clairvaux zakłada trzy kolejne klasztory w Troisfontaines (1115), Fontenay (1118) i Foigny (1121). Przez cały swoje życie, Bernard czynnie uczestniczył w organizacji i rozwoju zakonu cysterskiego. Kiedy umarł, Clairvaux liczyło 341 klasztorów i 700 mnichów.
Święty Bernard z Clairvaux pozostawił po sobie liczne pisma, ponad 300 kazań i 500 listów, które potwierdzają, jak ważną rolę odegrał w doradztwie duchowym. Do jego najsłynniejszych ksiąg możemy zaliczyć:
Święty Bernard poprzez swój entuzjazm stał się kantorem Maryi Panny. Jego przemyślenia podążają tokiem nauczania innych Ojców Kościoła. Liczne cytaty świętego Bernarda są świadectwem jego ogromnej miłości dla Matki Bożej. Zgłębił tajemnicę Wcielenia Słowa i zachwycał się Narzędziem wybranym przez Boga w tym celu — Maryją Panną. Pisał: „Starajmy się wstępować w stronę Zbawiciela tą samą drogą, którą on zstąpił do nas”. Uważał, że „gdy o niej myślimy, nie zgubimy się”. Święty Bernard podkreśla pozycję Maryi Panny, która zbliża człowieka do Boga, odgrywając rolę pośredniczki: „Gdy chcesz adwokata blisko Jezusa: zwróć się do Maryi. Mówię to bez zawahania: Maryja zawsze zostanie wysłuchana ze względu na należny jej szacunek. Syn odpowie swojej Matce, a Ojciec Synowi. Oto droga dla grzeszników: absolutne zaufanie. To na tym opiera się moja nadzieja”.
Święty Bernard rozwija temat duchowości maryjnej w wielu dziełach, szczególnie w swoich kazaniach: kazaniach na Adwent, na 2. lutego (święto Ofiarowania Pańskiego), na Wniebowstąpienie, Zwiastowanie i na 8. września (Narodzenie Najświętszej Maryi Panny),
Pomnij o Najświętsza Panno Maryjo,
że nigdy nie słyszano,
abyś opuściła tego,
kto się do Ciebie ucieka,
Twej pomocy przyzywa,
Ciebie o przyczynę prosi.
Tą ufnością ożywiony do Ciebie,
o Panno nad pannami i Matko,
biegnę, do Ciebie przychodzę,
przed Tobą jako grzesznik płaczący staję.
O Matko słowa, racz nie gardzić słowami moimi,
ale usłysz je łaskawie i wysłuchaj.
Amen.
Jeżeli unoszą cię wiatry pokus, jeżeli wpadasz na ostre kamienie dolegliwości — spoglądaj na gwiazdę, wzywaj Maryję. Jeżeli miotają tobą nawałnice pychy, a może wygórowanej miłości własnej, a może zazdrości — spoglądaj na gwiazdę, wzywaj Maryję. Jeżeli gniew albo chciwość, albo cielesna podnieta wstrząśnie wątłą duszy twej łodzią — podnoś wzrok do Maryi. Jeżeli ciebie dręczonego ogromem win, zmieszanego brzydotą sumienia, przerażonego grozą sądu zacznie pochłaniać, przepaść smutku albo ogrom rozpaczy — myśl o Maryi.
W niebezpieczeństwach, w utrapieniach, w wątpliwości o Maryi myśl, Maryję wzywaj. Niech ci Ona nie schodzi z ust. niech nie odstępuje od serca; i żebyś mógł uprosić pomocnego Jej wstawiennictwa, nie spuszczaj z oka wzoru Jej postępowania.
Idąc za Nią, nie zajdziesz na manowce. Wzywając Ją, nie popadniesz w rozpacz. Mając Ją na myśli, nie pobłądzisz.
Gdy Ona podtrzymuje cię, nie upadniesz: gdy wstawia się, nie potrzebujesz się lękać: gdy przewodzi, nie zaznasz znużenia, gdy łaskę ci wyświadczy, dojdziesz do celu: a w ten sposób na samym sobie doświadczysz, że słusznie napisano: A imię Dziewicy Maryja.