You are here:
Święta Hildegarda: biografia, dzieła, doktor Kościoła

Święta Hildegarda: biografia, dzieła, doktor Kościoła

Biografia świętej Hildegardy

Pisarka, kompozytorka, filozof, uzdrowicielka i mistyczka chrześcijańska. Jak wiele darów i talentów miała benedyktynka Hildegarda z Bingen! Istotnie, Hildegarda z Bingen słynie z imponującego uniwersalnego geniuszu.

Urodziła się w 1098 r. w Bermersheim vor der Höhe (dziś w landzie Nadrenia-Palatynat w zachodnich Niemczech). Jej rodzina pochodziła z drobnej szlachty i była powiązana z hrabstwem Spanheim.

Zdrowie Hildegardy w okresie dzieciństwa było raczej słabe. Od najmłodszych lat doświadczała wizji, których mistyczny charakter rozpoznała w późniejszym okresie życia. W wieku siedemdziesięciu siedmiu lat opisuje je w liście do swojego współbrata, benedyktyńskiego mnicha św. Wiberta (Guibert) z Gembloux: nazywa umbra viventis lucis (odbicie żywego światła) duchowością, w której pogrąża się podczas swoich wizji: "tak jak woda odbija słońce, księżyc i gwiazdy; tak pisma, kazania, cnoty i pewne ludzkie czyny nabierają dla mnie kształtu i emanują silnym blaskiem".

Historia nie jest zbyt jasna co do wieku, w którym św. Hildegarda wstąpiła do zakonu. Jej hagiografia (z greckiego hagio, "święty", słowo to oznacza dzieło biograficzne świętej), "Vita sanctae hildegardis", uzupełniona przez mnicha Teodoryka z Echternach, opowiada, że rodzice ofiarowali ją jako oblatkę do klasztoru benedyktynek w Disibodenbergu, gdy miała osiem lat: została oddana pod opiekę anachoretki Judyty z Sponheim. Błogosławiona Judyta była szlachcianką, córką hrabiego Rehana Stephena ze Sponheimu, która wstąpiła do pustelni w Disibodenbergu, aby wieść życie w odosobnieniu i modlitwie. W celi Judyty, Hildegarda nauczyła się czytać, pisać, śpiewać Opus Dei i grać na cytrze. W wieku 14 lat Hildegarda z Bingen złożyła śluby zakonne i przyjęła habit. Swoimi wizjami dzieliła się tylko z Judytą, która z kolei informowała o nich mnicha Volmara z Disibodenbergu, innego opiekuna Hildegardy.

Ujawniwszy światu swoje mistyczne talenty w późnym okresie swojego życia, mamy dziś niewiele informacji o młodości św. Hildegardy w klasztorze.

Po śmierci Judyty ze Sponheim, Hildegarda z Bingen w wieku 38 lat objęła funkcję przeoryszy wspólnoty mniszek w Disibodenbergu. Później, chcąc uzyskać większą niezależność, postanowiła przenieść wspólnotę do klasztoru w Rupertsberg nad Renem. Temu przedsięwzięciu początkowo sprzeciwiał się przeor Kuno z Disibodenbergu. Jego odmowa pogrążyła ją głęboko w złym stanie zdrowia: była sparaliżowana. Interpretując nagłą chorobę Hildegardy jako przejaw niezadowolenia Boga, przeor zgodził się w końcu na jej odejście.

W 1150 roku św. Hildegarda założyła klasztor w Ruppertsbergu, towarzyszył jej Volmar, który pełnił funkcję jej sekretarza i skryby. Nieco później, w 1165 roku założyła klasztor w Eibingen. Po zadziwiająco długim życiu, wypełnionym pobożnością i głębokim mistycyzmem, Hildegarda z Bingen zmarła 17 września 1179 roku w Rupertsbergu.

Mistyczne dzieło świętej Hildegardy

Rok 1141 był punktem zwrotnym w życiu Hildegardy z Bingen. W wieku 42 lat przeżyła wielkie duchowe przebudzenie w wizji, w której Bóg nakazał jej spisać wszystko, co widziała i czuła. Niemniej jednak, dręczona wątpliwościami, długo zwlekała z podjęciem tego działania, co pogrążyło ją w głębokim bólu fizycznym i psychicznym. Sława Hildegardy z Bingen nie pozostawiła ówczesnego Duchowieństwa obojętnym: po tym jak Hildegarda z Bingen poprosiła o radę ojca Bernarda z Clairvaux, on przedstawił historię mniszki papieżowi Eugeniuszowi III. Obaj dali jej swoje błogosławieństwo, by mogła zacząć pisać swoje dzieło.

Zapisy świętej Hildegardy

Święta Hildegarda z Bingen jest autorką trzech ważnych dzieł mistycznych: Sciviasnapisane między 1151 r. i1152 r., Liber vitae meritorum (1158-1163) i Liber divinorum operum (1163-1174).

Sciviasz pełnego tytułu: “Sci vias domini”, co oznacza “poznaj ścieżki Pana”. Dzieło zawiera opisy 26 wizji. Utwór dotyczy wydarzeń biblijnych, takich jak Księga Rodzaju, przyjście i ofiara Chrystusa Zbawiciela, ale także porusza takie tematy jak rola Kościoła, natura grzechu, ludzki los, itd

Liber vitae meritorum (Księga zasług życia) wymienia ludzkie wady i cnoty, które są sobie przeciwstawne: atrakcyjność wady wobec prawdziwego i czystego piękna cnoty. Książka ta zawiera również jedną z pierwszych wzmianek o czyśćcu.

Liber divinorum operum, czyli "Księga dzieł Bożych", opowiada o dziesięciu niesamowitych wizjach świętej Hildegardy. Dzieło to bada związek człowieka z wszechświatem, przedstawia pogłębione refleksje nad Księgą Rodzaju, a zawarta w księdze ilustracja człowieka uniwersalnego (mężczyzna rozpościerający ramiona, stojący w centrum kuli ziemskiej) mogła być inspiracją dla słynnego rysunku Leonarda da Vinci "Człowiek witruwiański".

Kodeks Rupertsberski zawiera te trzy mistyczne dzieła, a także zbiór listów, homilii, a nawet próby językowe Hildegardy z Bingen (mniszka próbowała stworzyć nowy język do pisania swoich dzieł zwany lingua ignota, czyli "nieznany język").

Muzyka świętej Hildegardy

Muzyka św. Hildegardy towarzyszyła, a nawet uzupełniała jej dzieła pisane, jak w przypadku Ordo Virtutum, utworu, który częściowo znalazł się na końcu Scivias.

W pełnej wersji Ordo Virtutum jest sakralną kompozycją dramatyczną Hildegardy, w której przedstawione są wewnętrzne zmagania człowieka, pokusa zła, piękno cnoty, dusza ludzka. Ten motyw wady kontra cnoty przypomina jej dzieło Liber vitae meritorum.

Ponadto św. Hildegarda jest kompozytorką siedemdziesięciu dziewięciu utworów muzycznych i pieśni liturgicznych. Zbiór pieśni liturgicznych, antyfon i hymnów zestawiono w Symphonia Armoniae Celestium Revelationum. Gatunek muzyczny nadaje się do monofonii sakralnej.

Hildegarda z Bingen: Doktor Kościoła

Choć od wieków uważana była za świętą (tak nazwał ją Teodoryk w swojej hagiografii vita sanctae Hildegardis), dopiero niedawno została oficjalnie uznana przez Kościół. Procedura jej kanonizacji rozpoczęła się w XIII wieku, ale nigdy nie została zakończona. Dopiero w 2012 roku papież Benedykt XVI uczynił ją oficjalnie świętą i ogłosił doktorem Kościoła.

Prekursorka nauk przyrodniczych

Jej dzieła Physica i Causae et curae stanowią imponujący postęp w historii medycyny. Oczywiście nasze dzisiejsze metody nie mają nic wspólnego z tymi opisanymi w książkach Hildegardy, nie mają też żadnego aspektu religijnego. Istotne jest również podkreślenie roli Hildegardy jako uzdrowicielki w czasach, gdy jej status nie pozwalał jej na wypowiadanie się w sprawach takich jak medycyna czy nauka.

Starożytna medycyna opierała się na teorii humorów, która wiązała organizm człowieka z równowagą czterech żywiołów (powietrze, woda, ogień, ziemia). To pojęcie równowagi zostało podjęte i rozwinięte przez Hildegardę z Bingen w Physica i Causae et curae: księgi te odnoszą się do ciała ludzkiego i jego relacji ze światem zewnętrznym w celu leczenia chorób. Wykorzystanie roślin, kamieni i żywności do przywrócenia wewnętrznej równowagi jest szczegółowo opisane i daje wyobrażenie o powstaniu koncepcji nauki o żywności jako lekarstwie.

Diety świętej Hildegardy

Pisma Hildegardy z Bingen na temat żywienia wzbudziły zainteresowanie współczesnych zielarzy i dietetyków. Słynne "pokarmy radości" Hildegardy zawsze są zgodne z logiką uzdrawiania. Traktowane jako lekarstwa, pokarmy miałyby właściwości, które byłyby w stanie przywrócić równowagę i "radość" w ludzkim ciele. Z kolei nadmierne spożywanie pewnych pokarmów lub spożywanie złych pokarmów naruszałoby tę równowagę, a tym samym "radość". Tutaj ta radość może być rozumiana jako "zdrowie".

Słynne składniki radości zalecane przez Hildegardę z Bingen to niektóre ryby, określone orzechy, jabłka, gruszki, ale przede wszystkim orkisz. Orkisz to zboże bogate w białko i inne witaminy, znane z korzyści dla układu pokarmowego. Z mąki orkiszowej można przygotować słynne i pyszne ciasteczka radości!