Święty Ludwik: życie i dziedzictwo

Potęga pokory

Za jego panowania Paryż stał się najwspanialszym miastem chrześcijańskiego Zachodu. A jednak prywatnie Ludwik IX żył w niezwykłej skromności i w pokucie: pościł, nosił na ciele włosiennicę na pamiątkę Męki Chrystusa, opatrywał chorych, własnoręcznie karmił trędowatych... Choć był władcą najpotężniejszego państwa Europy, z pokorą stawiał na pojednanie i obronę słabszych: naprawiał niesprawiedliwości wyrządzone przez swoich urzędników, nakazując śledztwa w całym królestwie - w przypadku przywłaszczenia mienia urzędnicy musieli wynagrodzić swoje oszustwa. Nigdy żadne królestwo nie miało księcia bardziej pojednawczego, bardziej pokornego, a jednocześnie bardziej sławnego - nawet w krajach muzułmańskich podczas wypraw krzyżowych!

(Odkryj również innych świętych i błogosławionych w przewodniku po świętych na Hozanie)

Święty Ludwik, król Francji, zapisał się w historii swoim wkładem militarnym, prawnym i religijnym. To dzięki świętemu Ludwikowi dokonało się wiele postępów w królestwie francuskim. Mimo że został królem w bardzo młodym wieku, dowiódł swoich zdolności wojskowych, stłumił bunty możnych, a przez cały okres panowania kierował się głębokim poczuciem sprawiedliwości, mądrością i żarliwą wiarą chrześcijańską. Świetny monarcha i wielki święty - Ludwik IX pozostawił po sobie imponujące dziedzictwo.

Życie świętego Ludwika

Początek panowania i konflikty

Urodzony w 1214 roku, Ludwik IX był wnukiem króla Filipa Augusta. Po przedwczesnej śmierci swojego brata - Filipa - został najstarszym z pięciorga dzieci królowej Blanki Kastylijskiej i króla Ludwika VIII. Sam Ludwik VIII, zwany “Lwem”, zmarł w 1226 roku, zaledwie cztery lata po objęciu tronu, pozostawiając królestwo dwunastoletniemu synowi. Z racji młodego wieku króla Ludwika regencję przejęła jego matka, aż do jego pełnoletności.

Aby ograniczyć chaos i niepewność w królestwie, Blanka Kastylijska szybko doprowadziła do koronacji syna. Musiała jednak stawić czoła buntom baronów i hrabiów. Wykazała się dyplomacją, dążąc do pokoju poprzez strategiczne małżeństwa, negocjacje, ustępstwa terytorialne, a nawet zawarcie rozejmu z Henrykiem III Angielskim w 1227 roku.

Król Ludwik musiał jednak udowodnić swoje umiejętności wojskowe, aby uciszyć konflikty. W 1230 roku wyruszył przeciwko Piotrowi Mauclercowi, księciu Bretanii, sprzymierzonemu z Anglią. Zwycięstwo zapewniło mu autorytet wśród opornych możnych. W 1234 roku poślubił Małgorzatę Prowansalską; mieli razem jedenaścioro dzieci.

Konflikty odżyły w 1242 roku wraz z wojną w Saintonge, w której Ludwik mierzył się z koalicją wielmożów, w tym Henrykiem III pragnącym odzyskać dawne terytoria swoich przodków. Wojna zakończyła się zwycięstwem Ludwika IX i podpisaniem z Henrykiem III rozejmu, a później w 1258 roku traktatu paryskiego. Ludwik, nie chowając urazy, pozwolił Henrykowi odwiedzić groby jego przodków pochowanych we Francji i obchodzić z nim Boże Narodzenie. Pomiędzy królami, z czasem zrodziła się dzięki temu prawdziwa przyjaźń.

Reformy sądowe świętego Ludwika

Król Ludwik IX jest sławny z reformy wymiaru sprawiedliwości swojego królestwa, inspirowanej głęboką religijnością zaszczepioną mu przez pobożną matkę - królową Blankę Kastylijską. Święty Ludwik znany jako „mąż sprawiedliwy” posiadał głębokie przywiązanie do uczciwości i bezstronności, które pomogły mu zakończyć długi konflikt Kapetyngów z Plantagenetami. Zniósł turnieje i pojedynki sądowe, które były źródłem prywatnych zemst. W 1245 roku przywrócił 40-dniowe okresy rozejmu i przemyślenia, które wprowadził jego dziadek Filip August, mające na celu dać czas na uspokojenie spięć między zwaśnionymi rodami i zapobiedz prywatnym wojnom. Pojęcie królewskiej sprawiedliwości zostało dobrze uwiecznione na obrazie przedstawiającym scenę „Świętego Ludwika wymierzającego sprawiedliwość pod dębem”. Wykształcił system, dzięki któremu poddani mogli kierować petycje bezpośrednio do króla.

Święty Ludwik wprowadził również “wielką ordonansę”, wzmacniającą prawo do sprawiedliwego procesu i zasadę domniemania niewinności. W całym królestwie ustanowił prewotów odpowiedzialnych lokalnie za sprawiedliwość w poszczególnych miastach w królestwie.

Wyprawy krzyżowe

Głęboka pobożność skłoniła Ludwika do wzięcia udziału w siódmej krucjacie, by ułatwić pielgrzymowanie do Ziemi Świętej. Kiedy zakończył rekonwalescencję po bitwach w Saintonge i po długich przygotowaniach wojskowych oraz duchowych, wyruszył z Francji w 1248 roku. W 1249 roku dotarł do Egiptu, zatrzymując się po drodze na Cyprze. Choć wyprawa zaczęła się dla nich obiecująco - zdobywając Damiettę - późniejsze walki odwróciły się na niekorzyść Krzyżowców: Ludwik i jego żołnierze dostali się do niewoli. Uwolniono go w 1250 roku za wysoki okup i oddanie Damietty po czym, wolny, udał się do Akki, która leży na terenie dzisiejszego Izraela.

Pozostał kilka lat w Ziemi Świętej, gdzie zyskał uznanie u wschodnich Chrześcijan. Tam również umacniał i organizował obronę księstw Franków. Po śmierci matki w 1252 roku wrócił do Francji.

Osiemnaście lat później Ludwik IX ruszył na VIII krucjatę. W 1270 roku wyruszył do Tunisu, ale upał i choroba pokonały osłabione zdrowie króla, który zmarł w tym samym roku w wieku 56 lat.

Ludwik IX został kanonizowany 11 sierpnia 1297 roku przez papieża Bonifacego VIII.

Dziedzictwo króla Ludwika

Relikwie i Sainte-Chapelle

Król Ludwik słynął z umiłowania sprawiedliwości i głębokiej wiary. Był również wielkim budowniczym: zawdzięczamy mu m.in. mury Aigues-Mortes i zamek w Tours. Ale przede wszystkim jest odpowiedzialny za niezwykłe projekty religijne, w szczególności wybudowanie kaplicy Sainte-Chapelle.

W 1239 roku Ludwik zakupił od Baldwina VI, cesarza Konstantynopola, Koronę Cierniową - relikwię Pasji Chrystusa. Aby ją nabyć, zainwestował imponującą sumę pieniędzy. W kolejnych latach sprowadził również fragmenty Krzyża Świętego, relikwie Krwi Pańskiej, kamień z Grobu Pańskiego, a także część Włóczni Przeznaczenia oraz Gąbkę z Pasji Chrystusa. Przez jakiś czas przechowywano je w kaplicy świętego Mikołaja. Król Ludwik jednak pragnął wybudować relikwiarz godny przechowywania kolekcji świętych relikwii i pozwalania ich czczenia.

W ten sposób, aby zastąpić kaplicę św. Mikołaja, którą kazał zburzyć, zlecił budowę Sainte-Chapelle w Pałacu na wyspie Cite. Między 1241 a 1244 rokiem rozpoczęto budowę Sainte-Chapelle i ukończono ją w rekordowym czasie - po zaledwie siedmiu latach. Słynie z unikalnych witraży i kunsztu architektonicznego - imponującego na tamte czasy.

Kaplica nie była miejscem pielgrzymek: wstęp mieli jedynie kolegium kapelanów - utworzone przez króla w celu czuwania nad relikwiami i sprawować opiekę nad kaplicą - duchowieństwo, rodzina królewska i ich goście. W 1248 roku poświęcono górną część kaplicy Krzyżowi Świętemu, a dolną - Matce Bożej.

Fundacja świętego Ludwika

U schyłku rewolucji francuskiej - oraz w późniejszych latach - większość relikwii zaginęła lub została zniszczona przez antyklerykalnych rewolucjonistów, a Sainte-Chapelle przekształcono w archiwum Pałacu Sprawiedliwości. Była w opłakanym stanie. W XIX wieku, dzięki kampanii prowadzonej przez pisarzy, rozpoczęła się renowacja Sainte-Chapelle (renowacja ta była częściowo zasługą powieści Victora Hugo „Dzwonnik z Notre Dame”, która stała się również inspiracją do ratowania katedry Notre Dame w Paryżu).

Fundacja świętego Ludwika powstała w 1972 roku, w duchu troski o konserwację i ochronę dziedzictwa. Celem instytucji jest ochrona dobra kulturowego związanego z domem Orleańskim, w tym królewskiej kaplicy św. Ludwika w Dreux. 

Hrabia Paryża, Henryk Orleański, dedykował fundację wielkiemu królowi i przodkowi królów Francji. Fundacja została uznana za instytucję pożytku publicznego w 1972 r.

Zespół redakcyjny Hozany.