Zakon jezuitów, założony przez świętego Ignacego Loyolę i jego towarzyszy (Piotr Faber, Franciszek Ksawery, etc.), intensywnie rozwijał się w XVI i XVII wieku, aż do jego rozwiązania w 1773 roku przez papieża Klemensa XIII. Został ponownie przywrócony na początku kolejnego stulecia, przez Piusa VII. Od tego czasu, jezuici realizują misję ewangelizacyjną na całym świecie. Poznaj wartości przyświecające zakonowi jezuitów oraz jego rolę i wpływ we współczesnym świecie.
Funkcjonowaniu zakonu jezuickiego przyświecają rzecz jasna zasady duchowości ignacjańskiej. Początkowo, towarzystwu przyświecał cel podarowania każdemu możliwości spotkania z Jezusem, poprzez refleksję, a niekoniecznie założenia sieci instytucji akademickich na całym świecie. Poprzez medytacje i rekolekcje prowadzone przez przewodników duchowych, jezuici uczą siebie i innych sztuki rozeznania. Słynne ćwiczenia duchowe świętego Ignacego Loyoli są fundamentem tego nauczania.
Postulaty zakonu jezuickiego powstały na podstawie pism świętego Ignacego. Człowiek został stworzony, by wielbić Pana i mu służyć. Misją człowieka jest więc wypełnienie celu, do którego został stworzony. Musi nauczyć się, że wszystko, co dobre pochodzi od Boga. Musi także wiedzieć, jak się oderwać (nie tracąc przy tym zainteresowania) od swoich pragnień rzeczy materialnych. Oczywiste jest, że nie można wymagać od ludzi ignorowania świata zewnętrznego. Można jednak przykazać im „od-fascynować” się od rzeczy materialnych i znaleźć równowagę, by móc obserwować świat przez boską soczewkę, by dostrzegać, że każdy proces powinien prowadzić do wypełnienia swojego duchowego powołania.
„[...] Dlatego w codziennym życiu musimy zachować równowagę w korzystaniu ze stworzonych darów o tyle, o ile mamy możliwość wyboru i nie jesteśmy związani jakimś rodzajem odpowiedzialności. Nie powinniśmy skupiać naszych pragnień na zdrowiu lub chorobie, bogactwie lub ubóstwie, sukcesie lub porażce, krótkim lub długim życiu. Albowiem wszystko może wzbudzić w nas bardziej miłującą odpowiedź na zaproszenie do życia na wieki z Bogiem”. (źródło)
To rozeznanie jest warunkiem duchowego wyzwolenia człowieka. Nabranie dystansu otwiera nam drogę do Pana i dokonuje się przez gruntowną pracę praktyczną, nieustanny rachunek sumienia. To dlatego edukacyjny wymiar zakonu jezuitów jest bezpośrednio powiązany z ich naukami duchowymi i walką z religijną ignorancją. Zasady zakony jezuitów są dogłębnie opisane w statucie Ratio Studiorum.
Nacisk na inteligencję i pedagogikę w religii w naturalny sposób poprowadził do zakładania kolegiów i szkół. Za tą inicjatywą stał sam papież Paweł III, który szukał sposobów na walkę z reformacją protestancką. Idee propagowane przez jezuitów doskonale wpasowywały się w ten kontekst i zdawały się doskonale odpowiadać potrzebom misji ewangelizacyjnej Kościoła katolickiego. Celem misji edukacyjnej jezuitów było szerzenie słowa Pańskiego, kształtowanie umysłów do intelektualnego przyjęcia religii i Jezusa, jako doskonałego wzoru człowieczeństwa. Już w 1542 roku, Franciszek Ksawery poświadczał o sukcesie obecności jezuitów w szkole w Goa, w Indiach.
W 1548 roku miało miejsce otwarcie pierwszej szkoły jezuickiej w Mesynie, na Sycylii. Ruch ten dynamicznie się rozwija. Niedługo później, zakon jezuicki będzie prowadził około czterdziestu szkół i kolegiów, a sieć ta będzie nieustannie się rozrastać w Europie i na całym świecie
To przełomowy moment w historii! W 2013 roku José Mario Bergoglio zostaje pierwszym papieżem wywodzącym się z zakonu jezuickiego. Obejmowanie wysokich rangą stanowisk kościelnych niekoniecznie leży w powołaniu członków zakonu. W 2015 roku organizacja liczy około 17000 członków na całym świecie. Są obecni w 128 krajach, głównie w Europie, ale także w Ameryce i Azji. Działają w wielu dziedzinach intelektualnych, takich jak stowarzyszenia, ośrodki badawcze, a nawet instytuty przygotowujące do studiów medycznych.
W istocie Watykan i Zakon jezuitów od zawsze dostrzegali wagę wywierania wpływu na młodzież. Ich logika podpowiada, że działanie na rzecz młodych ludzi sprzyja ewangelizacji. Argumentują, że ważne jest zrozumienie aktualnej sytuacji młodzieży, aby im pomóc, zapobiec bezrobociu i innym zaburzeniom, które mogłyby ukształtować ich na całe dorosłe życie.
Ze względu na znaczącą obecność jezuitów w środowisku akademickim, wiele znanych postaci jest z nimi pośrednio lub bezpośrednio związanych. Charles de Gaulle uczył się w gimnazjum jezuickim Niepokalanego Poczęcia. Bill Clinton studiował na uniwersytecie jezuickim w Georgetown. Sam Alfred Hitchcock przypisuje swoje zdolności filmowe i scenopisarskie wykształceniu, które otrzymał w Saint Ignatius Jesuit College, w Londynie.
Amatorom historii i kina mogą spodobać się filmy na temat ekspansji jezuitów na świecie. „Misja” w reżyserii Rolanda Joffé, ze wspaniałą ścieżką dźwiękową Ennio Morricone, opowiada o trudach misji ewangelizacyjnej plemienia Guarani w Ameryce Łacińskiej stawiającego czoło portugalskim kolonizatorom. Warto również polecić film „Milczenie” Martina Scorsese z 2016 roku, który przedstawia historię jezuickich misjonarzy i przeszkodach, które napotykają podczas ewangelizacji Japonii.
Oba filmy pokazują konflikty między wierzeniami i kulturami, jezuitów i ewangelizowanych narodów, a przede wszystkim próby wytrwania w wierze w obliczu ciężkich prób duchowych i fizycznych. Choć mogą być trudne w odbiorze, filmy pomagają lepiej zrozumieć historyczny i kulturowy kontekst misji jezuickich na całym świecie!